โรคขาดสารไอโอดีน (Iodine Deficiency Disorder) เป็นผลมาจากการที่ร่างกายได้รับไอโอดีนไม่เพียงพอต่อความต้องการ ส่งผลให้ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนได้น้อยและอาจทำให้ร่างกายของผู้ป่วยมีอาการของภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำหรืออาการคอพอก ในเด็กอาจมีภาวะตัวเตี้ย แคระแกร็น หรือมีสติปัญญาพัฒนาช้า

โรคขาดสารไอโอดีนอาจพบได้ในคนที่ไม่ได้รับประทานอาหารที่มีไอโอดีนอย่างเพียงพอ คนที่กำลังตั้งครรภ์ หรือคนที่ป่วยด้วยโรคประจำตัวบางโรค ซึ่งผู้ป่วยบางรายอาจไม่มีความผิดปกติทางร่างกายแสดงออกมาอย่างชัดเจน ในกรณีที่เกิดกับเด็กอาจส่งผลต่อสติปัญญา หูหนวก เป็นใบ้ หรือกระทบต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว 

อาการของโรคขาดสารไอโอดีน 

อาการของโรคขาดสารไอโอดีนจะขึ้นอยู่กับวัย ความรุนแรงและระยะเวลาของการขาดสารไอโอดีน ผู้ป่วยมักจะมีอาการคอพอก ซึ่งเป็นอาการที่ต่อมไทรอยด์บริเวณคอของผู้ป่วยจะขยายใหญ่ขึ้น และหากใหญ่มากอาจส่งผลให้รู้สึกแน่นภายในลำคอ เสียงแหบ ไอ กลืนหรือหายใจลำบาก หรือมีอาการอื่น ๆ ดังนี้

1. ผู้ป่วยวัยทารก เด็กและวัยรุ่น ที่ขาดไอโอดีนจะมีภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำ โดยอาจมีอาการลิ้นและหน้าบวม ท้องผูก กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก ง่วงซึม มีภาวะเจริญเติบโตและเข้าสู่วัยรุ่นช้า มีปัญหาด้านการรับรู้ เช่น เกิดภาวะบกพร่องทางสติปัญญา ไอคิวต่ำ และมีปัญหาด้านการเรียนรู้ เป็นต้น 

2. ผู้ป่วยวัยอื่นอาจมีอาการหน้าบวม ผมบาง อ่อนเพลีย กล้ามเนื้ออ่อนแรง ผิวแห้ง น้ำหนักมากขึ้น ทนต่ออากาศเย็นได้น้อย ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงขึ้น หัวใจเต้นช้า และท้องผูก ซึ่งเป็นอาการของภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำเช่นกัน

3. ผู้ป่วยที่ตั้งครรภ์อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน อาทิ ภาวะคลอดก่อนกำหนด ทารกพิการแต่กำเนิด ทารกตายในครรภ์หรือแท้ง    

การป้องกันโรคขาดสารไอโอดีน 

โรคขาดสารไอโอดีนป้องกันได้ด้วยรับประทานอาหารที่หลากหลาย โดยเฉพาะอาหารที่มีไอโอดีน อย่างอาหารทะเล สาหร่ายทะเล โยเกิร์ต อาหารที่ใส่เกลือบริโภคเสริมไอโอดีน และหากเป็นผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคนี้ อาจรับประทานไอโอดีนในรูปแบบยาหรืออาหารเสริมตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกร เพื่อให้ร่างกายได้รับไอโอดีนอย่างเพียงพอและเหมาะสม